Historia gminy sięga XII wieku, przy czym pierwsze wzmianki w źródłach dotyczą miejscowości Lusowo, która obecnie jest małą osadą zamieszkałą przez mniej niż 1,5 tys. osób. W połowie XV wieku zbudowano w Tarnowie kościół gotycki. Dopiero w 1920 r. do nazwy Tarnowo dodano określenie „Podgórne”, przy okazji przywracania polskich nazw miejscowości – w zaborze pruskim funkcjonowała niemiecka nazwa Schlehen. Przez wieki rozwój tych terenów związany był z rolnictwem (jeszcze w 1938 r. na 17 najbogatszych mieszkańców gminy tylko czterech nie było rolnikami – lekarz, ksiądz, piekarz i rzeźnik). W XIX w. nastąpił stopniowy napływ osadników niemieckich. W 1901 r. gromada niemiecka wzniosła budynek gminy, kościół ewangelicki oraz szkołę. W późniejszych latach powstały poczta, apteka, domy dla lekarza i weterynarza. Niemcy zorganizowali kasę oszczędnościowo-pożyczkową oraz spółdzielnie rolno-spożywcze i usługowe. Tarnowo stało się wzorcową pruską wsią kolonizacyjną. Od połowy lat dziewięćdziesiątych Tarnowo Podgórne jest postrzegane jako gmina sukcesu. Świadczą o tym liczne nagrody i wysokie pozycje w rankingach przyznawane gminie i osobom z nią związanym, zwłaszcza od końca lat dziewięćdziesiątych, jednak warto dodać, że już w 1979 r. Tarnowo zwyciężyło w ogólnopolskim konkursie „Gmina – Mistrz Gospodarności”. Gmina dobrze wykorzystała szansę związaną z odrodzeniem samorządności i przemianami ustrojowymi po 1989 r. Kluczową postacią w jej rozwoju w latach dziewięćdziesiątych był Waldy Dzikowski. Pełnił on funkcję wójta od 1990 do 2001 r. Następnie uzyskał mandat poselski z listy Platformy Obywatelskiej (do sejmu dostawał się w kolejnych sześciu kadencjach). Dzikowski postrzegany jest jako modelowy przykład lokalnego lidera. Do dzisiaj samorządowcy i mieszkańcy gminy nawiązują do tej postaci. Od trzydziestu lat liczba mieszkańców gminy stale się zwiększa. W 2013 r. w mieszkało tu 22,5 tys. osób (o 9 tys. więcej w porównaniu z rokiem 1993 r.). Główną miejscowością gminy jest wieś Tarnowo Podgórne, w której zlokalizowano urząd gminy oraz najważniejsze instytucje. Jednocześnie pod względem liczby ludności ustępuje ona miejsca miejscowości Przeźmierowo położonej we wschodniej części gminy, tuż przy granicy z Poznaniem. W 2013 r. w Tarnowie mieszkało około 4,9 tys. osób, a w Przeźmierowie 6,2 tys. Mimo istotnego przyrostu liczby mieszkańców w obu miejscowościach proporcja między nimi utrzymuje się na zbliżonym poziomie od początku lat dziewięćdziesiątych. Tekst Adama Płoszaja Koniunktura gospodarcza i mobilizacja społeczna – studium przypadku: Tarnowo Podgórne zaczerpnięty został z książki Polska gmina 2015 pod redakcją Grzegorza Gorzelaka, Euroreg, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016, s. 300-316. Prezentujemy go za zgodą wydawcy i autora GMINNE KALENDARIUM 1142 – Mieszko III Stary nadaje Lusowo biskupstwu poznańskiemu 10 lutego 1293 – data dokumentu, w którym po raz pierwszy wymieniono wieś Tarnowo 1288 – powstaje pierwsza parafia rzymsko–katolicka w Lusowie – pierwsze informacje pisane o Rumianku i pierwsze wzmianki o Swadzimiu 1293-1317 – powstaje parafia Tarnowska 1344 – pierwsza wzmianka o Jeziorze Wielkim (dzisiaj Kierskim) 1360 – pierwsza informacja o Baranowie, gdzie istniała osada młyńska oraz o sołtysie Godzisławie 1388 – pierwsza wzmianka o Chybach 1400 – pierwszy znany ksiądz z Ceradza – Jan 1402 – wiadomo, że Jankowice są wsią lokowaną na prawie niemieckim 1409 – dziedzicem Sadów jest Lusiegniew 1423 – pleban z Ceradza ksiądz Filip procesuje się w sprawach majątkowych z plebanem z Mieściska, z Piotrem Skórą z Gaju, z dziedzicami Ceradza Nowego 1429 – pleban z Lusowa otrzymuje od Kapituły Poznańskiej staw rybny i zagrodę z rybakiem 1431 – Szczepan z Chyb studiuje na Akademii Krakowskiej. Później Szczepan z Chyb był pisarzem w kancelarii królewskiej, kanonikiem poznańskim, posłem Władysława Jagiełły do Mistrza Krzyżackiego 1454 – rycerz Filip z Chyb wzięty do niewoli przez Krzyżaków w bitwie pod Chojnicami 1490 – 1502 – zbój Chwał zwany Magnusem – dziedzicem Chyb. Napadał głównie na kupców 1495 – Piotr i Wojciech Konarzewscy sprzedają za 512 grzywien Ceradz Stary (Kościelny) Grzegorzowi z Jankowic I poł. XVI w. – zbudowano pierwszy murowany kościół w Ceradzu 1510 – w Jankowicach są dwie karczmy 1511 – wiadomo, że w Górze jest dwór 1531 – najstarsze wiadomości o dworze w Jankowicach 1538 – pustkowie Przeźmierowo kupione przez Wincentego Kierskiego 1562 – dwór w Sierosławiu siedzibą Sierosławskich 1566 – proces o uprowadzenie kmiecia Tomasza Gnata. Wartość sporu wyceniono na 100 grzywien 1580 – Tarnowo własnością biskupów poznańskich; mieszka tu 3 zagrodników, 11 komorników, 3 rzemieślników i karczmarz 1620 – oszacowano, że Swadzim jest wart 17 000 zł, Napchanie – 22 000 zł, Chyby – 5 000 zł 1695 – w Ceradzu Kościelnym istnieje szpital związany z parafią a przy parafii w Tarnowie funkcjonuje szkoła 1698 – w Rumianku istnieje niewielki dworek 1709 – w Chybach mieszkają chłopi oraz karczmarz, kowal, młynarz, rybak i owczarz 1737 – przy parafii w Tarnowie istnieje szpital 1774 – w Lusowie jest 30 dymów, tzn. domów, gospodarstw 18 marca 1785 – papież Pius VI wystawia dla kościoła tarnowskiego dziesięcioletni przywilej odpustowy 1793 – teren Wielkopolski na 123 lata włączony do Prus 1795 – kościół w Tarnowie otrzymuje obraz Chrystusa podającego klucze św. Piotrowi koniec XVIII w. – w Tarnowie jest 20 domów, w Kokoszczynie –10, w Górze – 6, w Baranowie – 7, w Lusowie – 3, w Swadzimiu – 21, w Sadach – 7, w Lusówku – 12, w Sierosławiu – 12, w Kobylnikach – 4, w Rumianku – 7, w Jankowicach 20, w Ceradzu Starym 13, w Nowym 20. – w Tarnowie zaczynają się osiedlać Niemcy i Żydzi 1806 – Napoleon Bonaparte witany w Tarnowie 1813 – Tarnowo zajęte przez Armię Rosyjską. Kończą się wojny napoleońskie, Tarnowo wraca do Prus 1826 – z Poznania w kierunku na Pniewy i Berlin powstaje szeroka i nowoczesna – jak na ówczesne czasy – droga utwardzona tłuczniem – przystosowana do cięższych pojazdów 1831/32 – cholera azjatycka sieje śmierć wśród mieszkańców Tarnowa, nawroty zarazy następują w latach 1837, 1848, 1852, 1866 1843 – powstaje Prowincjonalny Fundusz Budowy Dróg Publicznych. Z jego środków zbudowano drogi Tarnowo–Góra–Kaźmierz oraz Tarnowo–Kokoszczyn–Przybroda luty 1845 – kończy się okres nadawania chłopom ziemi na własność 1848 – w wyniku walk Wiosny Ludów ginie 6 Tarnowian poł. XIX w. – wieś jest podzielona na gminę złożoną z samodzielnych gospodarstw i dobra dworskie – stąd dwóch sołtysów w Tarnowie wiek XIX – dobra dworskie w Tarnowie i folwarki w Górze, Jankowicach, Lusowie i Sierosławiu – własnością niemiecką 1866 – umiera proboszcz parafii Tarnowo Walerian Breański – powstaniec listopadowy, porucznik odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari 1877 – zakończono pobieranie opłat drogowych na rogatkach 1880 – powstaje Kółko Rolnicze w Ceradzu Kościelnym, w 1884 w Lusowie, w 1907 w Tarnowie 1899 – początek wielkich prac melioracyjnych w gminie – w odpowiedzi na żywioł niemiecki Polacy organizują Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich, działa Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” 1901 – gromada niemiecka stawia budynek gminy, kościół ewangelicki, szkołę. Potem pocztę, aptekę, restaurację, dom dla lekarza i weterynarza. Niemcy organizują kasę oszczędnościowo–pożyczkową, spółdzielnie rolno–spożywcze i usługowe. Tarnowo staje się wzorcową pruską wsią kolonizacyjną. 1907 – powstaje Bank Ludowy 1914 – do armii pruskiej na I wojnę światową zabrano stąd 74 Polaków 1918 – na koniec wojny z wójtostwa tarnowskiego 417 osób walczy w armii pruskiej, 33 osoby – w rosyjskiej, w austriackiej – 11 27 grudnia 1918 – na wieść o wybuchu Powstania Wielkopolskiego w Tarnowie, Lusówku i Ceradzu powstają ośrodki powstańcze 1919 – pierwsze wolne wybory sołtysów i ławników. Temat pierwszego zebrania sołtysów: wybory gminne, pomoc wdowom i sierotom, przydział rowerów 20 września 1920 – do nazwy Tarnowo dodano określenie Podgórne 1920 – przywrócono polskie nazwy: Tarnowo (niem. Schlehen), Rumianek (Runheln), Kokoszczyn (Kochfeld), Góra (Gurten), Edwardowo (Edwardsfelde), Ceradz Kościelny (Ceradz Kirche), Przybroda (Bohrefeld) 1921 – powstaje Koło Śpiewu im. Feliksa Nowowiejskiego 1923 – w gminie zarejestrowanych jest 27 rzemieślników 1921 – wójtostwo w Tarnowie liczy 7 416 mieszkańców 1924 – w wójtostwie zarejestrowano trzy samochody osobowe 1929 – powstaje pierwsza stacja benzynowa w Tarnowie 1930 – zarejestrowano 53 odbiorniki radiowe 1935 – Tarnowo gminą podzieloną na 11 gromad 1937 – na kulturę i sztukę gmina przeznaczyła 7,20 zł, dwa lata później już 315 zł 1938 – na terenie gminy działają 3 straże pożarne i 4 pogotowia przeciwpożarowe – z 17 najbogatszych mieszkańców gminy tylko 4 to nie rolnicy (lekarz, ksiądz, piekarz i rzeźnik) 1939 – gmina zadłużona na 80 tys. zł, tj. na 80% dochodów(!) – w 10 szkołach 26 nauczycieli uczy 1411 dzieci 9 września 1939 – pierwszy dzień okupacji hitlerowskiej. Mieszkańcy zostają poddani eksterminacji; m. in. 10 października 1940 – wysiedlono mieszkańców Lusowa 25 stycznia 1945 – oddziały Armii Czerwonej wkraczają do Tarnowa 1945 – Tarnowo siedzibą gminy, od 1954 Tarnowo, Lusówko i Przeźmierowo siedzibami gromad 1950 – w gminie mieszka 5680 mieszkańców, w tym 51 Niemców – GS „SCh” przejmuje od osób prywatnych piekarnię, sklep spożywczy, młyn, śrutownik, warsztat kowalski, warsztat kołodziejski – powstaje LZS w Tarnowie 1956 – zelektryfikowano Przeźmierowo, koniec lat 50–tych w Tarnowie i Sadach postawiono lampy uliczne 1964 – obchody 500–lecia kościoła parafialnego w Tarnowie 1970 – otwarto Dom Kultury 1973 – Tarnowo ponownie siedzibą gminy z 16 sołectwami 1979 – Tarnowo zwycięża w ogólnopolskim konkursie „Gmina mistrz gospodarności” I poł. lat 80-tych – wybudowano trasę szybkiego ruchu E–8 1987 – niespotykane gradobicie niszczy większą część płodów rolnych 27 maja 1990 – pierwsze wolne wybory samorządowe po wojnie 12 czerwca 1990 – Waldy Dzikowski wójtem gminy Tarnowo Podgórne 1991 – otwarto nową szkołę w Przeźmierowie, później dobudowano halę sportową i kompleks boisk – nowe budynki szkolne w Lusówku i Ceradzu Kościelnym 1993 – rozruch oczyszczalni w Przeźmierowie 1993-1998 – intensywna telefonizacja gminy 1994 – wszystkie miejscowości w gminie mają wodociągi – w Lusowie powstaje Towarzystwo Pamięci Generała Józefa Dowbora Muśnickiego 1996 – nowa szkoła w Lusowie, od 1998 roku z salą gimnastyczną 1997 – Waldy Dzikowski Wielkopolskim Burmistrzem/Wójtem Roku, Rada Gminy uchwala herb oraz flagę gminy 1998 – wszystkie miejscowości mają dostęp do gazu ziemnego – gmina liczy 14 711 mieszkańców 1999 – lokalne pismo „Sąsiadka – Czytaj” ma 36 stron i ukazuje się w 6 tys. egzemplarzy 1999 – Kapituła Nagrody Gospodarczej uznaje Gminę Tarnowo za najlepszą w Polsce 2000 – otwarcie nowoczesnego Gimnazjum w Tarnowie Podgórnym 2001 – Gmina Tarnowo Podgórne uznana za najlepszą gminę w Polsce – I miejsce w rankingu „Rzeczpospolitej”, – Wójt Waldy Dzikowski zostaje Posłem RP – Rada Gminy wybiera Krzysztofa Krzysztofiaka na Wójta 2002 – wybory samorządowe – Wójtem został Kazimierz Marchlewski 2003 – oddano do użytku halę sportową w Tarnowie Podgórnym, wybudowano drogę gminną w Lusówku – inwestycja współfinansowana przez Fundusz Europejski – SAPARD 2004 – uroczyste obchody wejścia Polski do Unii Europejskiej 2005 – oddano do użytku Centrum Sportu i Rekreacji w Sadach 2006 – wybory samorządowe – Wójtem został Tadeusz Czajka 2007 – Gmina Tarnowo Podgórne uhonorowana Godłem Promocyjnym TERAZ POLSKA – jako jedna z trzech gmin wiejskich w Polsce. 2008 – w Tarnowie Podgórnym Mistrzostwa Europy w Koszykówce Kobiet U20 2009 – oddanie do użytku hali sportowej w Zespole Oświatowo-Sportowym w Baranowie – na koniec roku liczba mieszkańców przekracza 2010 – otwarcie nowoczesnej plaży w Lusowie – obchody 20–lecia Samorządu Terytorialnego, nadanie rondom na obwodnicy Tarnowa Podgórnego imion Lecha Wałęsy, Jacka Kuronia i Tadeusza Mazowieckiego, a samej obwodnicy – aleja Solidarności. – wybory samorządowe – Wójtem Gminy ponownie zostaje wybrany Tadeusz Czajka 2011 – w Tarnowie Podgórnym odbywają się międzynarodowe mistrzostwa XX Memoriał Wacława Ziółkowskiego i XV Poland Open w zapasach kobiet – uchwalenie Planu Rozwoju Lokalnego 2012-2016 (szczegóły dokumentu – kliknij tutaj) 2012 – Gmina Tarnowo Podgórne zajmuje III miejsce w Rankingu Samorządów „Rzeczpospolitej” w kategorii Najlepsza Gmina Wiejska. – Wójt Tadeusz Czajka otrzymuje tytuł Lidera Samorządu 2012 podczas VI Forum Regionów w Krynicy – Gmina Tarnowo Podgórne zajęła czwarte miejsce w rankingu „Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego” w kategorii Gminy wiejskie – Wójt Tarnowa Podgórnego Tadeusz Czajka – Najlepszym Wójtem Roku 2012, Gmina Tarnowo Podgórne – Samorządem Przyjaznym Przedsiębiorczości 2013 – Wójt Tadeusz Czajka ustanawia wyróżnienie „Aktywny Lokalnie”, które wręczane jest podczas Koncertu Noworocznego. Pierwsze tytuły otrzymują: Wojciech Janczewski, Jacek Dobrzeniecki i Grzegorz Wasielewski. – w maju ukazuje się I tom „Dziejów Gminy Tarnowo Podgórne” – Gmina Tarnowo Podgórne zajęła pierwsze miejsce w dziewiątej edycji Rankingu Samorządów Rzeczpospolitej. 2014 – 21 i 22 odbywa się I Ogólnopolska Konferencja Odkodowany Biznes Odkodowany Samorząd, której organizatorami są Gmina Tarnowo Podgórne i Tarnowskie Stowarzyszenie Przedsiębiorców – Wójt Tadeusz Czajka otrzymał tytuł Samorządowego Menedżera Regionu w rankingu Filary Polskiej Gospodarki organizowanym przez redakcję Pulsu Biznesu – zakończenie renowacji 700-letniego kościoła w Tarnowie Podgórnym – otwarcie Centrum Kultury Przeźmierowo, – otwarcie Centrum Logistyczno-Dystrybucyjnego AMAZON, – w wyborach samorządowych wójtem na kolejna kadencję został Tadeusz Czajka, radnych po raz pierwszy wybierano w jednomandatowych okręgach wyborczych – Gmina Tarnowo Podgórne otrzymała tytuł „Gmina 25-lecia” 2015 – rok poświęcony obchodom 25 lat odrodzonego samorządu lokalnego – opracowano Plan Rozwoju Lokalnego na lata 2016-2020 – rozpoczyna się rewitalizacja Zespołu Pałacowo-Parkowego w Jankowicach (na potrzeby Centrum Aktywności Senioralnej i Samorządowej Szkoły Muzycznej) – 29 maja otwarcie Parku Wodnego Tarnowskie Termy ( – ruszył Gminny Program Budowy Mieszkań – V Europejskie Spotkanie Orkiestr odbyło się w Tarnowie Podgórnym – przy Szkole Podstawowej w Lusowie osłonięto pierwszy w Polsce pomnik gen. Józefa Dowbora Muśnickiego 2016 – rozpoczynają się prace związane z budową linii 400 kV, przebiegającej przez Gminę Tarnowo Podgórne – obchody 1050 rocznicy Chrztu Polski (gminne obchody: 9-17 kwietnia) – otwarcie Rynku w Przeźmierowie – Gmina Tarnowo Podgórne zajęła drugie miejsce w rankingu Miast Atrakcyjnych dla Biznesu w kategorii do 50 000 mieszkańców – uruchomiono program Budżet Inicjatyw Społecznych – powołane zostają Rada Seniorów i Młodzieżowa Rada Gminy -Wójt Tadeusz Czajka otrzymał tytuł Samorządowego Menedżera Regionu 2016, przyznawany przez redakcję Pulsu Biznesu. 2017 – integracja komunikacji Miasta Poznania i Gminy Tarnowo Podgórne – Gmina Tarnowo Podgórne wychodzi ze Związku Międzygminnego Centrum Zagospodarowania Odpadów „Selekt” 2018 – 13 maja – otwarcie Pałacu Jankowice – 11 września – przekazanie kluczy do 18 mieszkań w ramach Gminnego Programu Budowy Mieszkań z Dojsciem do Własności – 21 października – wybory samorządowe VIII kadencji gdzie wybrano 21 radnych, a Wójtem Gminy ponownie został Tadeusz Czajka 2019 – 6 września – otwarcie nowego budynku Warsztatów Terapii Zajęciowej w Tarnowie Podgórnym – 16 września – rusza Program leczenia niepłodności metodą in vitro dla mieszkańców Gminy Tarnowo Podgórne na lata 2019-2020, – 5 października – otwarcie nowej bazy TPBUS – rozpoczęcie budowy Zespołu Szkół Technicznych Tarnowo Podgórne – obchodzimy Święto Wolności z zespołem Mazowsze – jesienią odbyło się Europejskie Spotkanie Orkiestr goszczące orkiestry z Włoch, Niemiec i Litwy – zakończenie prac nad wschodnią obwodnicą Tarnowa Podgórnego 2020 – 11 marca – wprowadzenie pierwszych obostrzeń w związku z pandemią koronawirusa – 1 kwietnia – oddanie do użytku Szkoły Podstawowej w Przeźmierowie po rozbudowie, – 31 sierpnia – uroczyste otwarcie Zespołu Szkół Technicznych Tarnowo Podgórne, otwarcie 3 nowych rond w Tarnowie Podgórnym im. Gmin Partnerskich, Prezydenta Pawła Adamowicza i Profesora Jerzego Regulskiego – Gmina Szemud dołącza do grupy gmin partnerskich Pliki do pobrania: Historia Gminy Tarnowo Podgórne do 1989 roku Historia Gminy Tarnowo Podgórne od 1989 roku